Shutter speed – czas otwarcia migawki. Czym jest, jaki ustawić i jak działa w filmie?

Shutter speed, czyli czas otwarcia migawki, to już trzeci, obok ISO i przysłony, parametr wpływający na ekspozycję naszego filmu. Określa, na jaki czas otwierana jest migawka, czyli przez jaki czas naświetlana jest matryca światłoczuła. Przykładowo, shutter speed 1/50 oznacza, że migawka otwiera się na 1/50 sekundy, 1/200 że na 1/200 sekundy i tak dalej.

Jaki shutter speed ustawić?

Ustawienie właściwego czasu otwarcia migawki podczas filmowania jest stosunkowo proste. Istnieje bowiem zasada 180°, według której jeśli chcemy uzyskać naturalne rozmycie ruchu, czyli efekt najbardziej zbliżony do tego, co widzi ludzkie oko, powinniśmy zawsze ustawiać dwukrotność naszego klatkażu.

Jeśli nagrywamy film w 25 fps (frames per second / klatki na sekundę), ustawiamy shutter 1/50, jeśli w 50 fps, ustawiamy shutter 1/100 it tak dalej.

Nie zawsze da się ustawić dokładnie dwukrotność klatkażu, np. gdy nagrywamy film w 24 fps. Wtedy ustawiamy wartość najbardziej zbliżoną, na jaką pozwala nam aparat, czyli w tym przypadku 1/50. Nie przejmuj się tymi drobnymi rozbieżnościami, ponieważ są one marginalne.

Jak działa shutter speed w filmie?

Wiemy już, że ustawienie odpowiedniego czasu otwarcia migawki w filmie pozwala uzyskać naturalne rozmycie ruchu. Co się jednak stanie, gdy ustawimy zbyt wysoki shutter speed? Zwiększając czas otwarcia migawki np. do 1/10, gdy nagrywamy w 25 fps, sprawimy że obraz będzie bardzo rozmazany. Poniższa klatka prezentuje ten efekt:

Czasami możemy zastosować ten zabieg celowo, np. gdy chcemy w filmie oddać wrażenie snu, retrospekcji czy bycia pijanym. Z kolei zwiększając shutter speed np. do 1/200 sprawimy, że każda klatka będzie bardzo wyraźna, jak zwykłe zdjęcie. Oglądanie takiego filmu nie będzie przyjemne dla naszego oka, jednak znowu – może to być zabieg celowy, np. gdy chcemy podkreślić jakąś akcję, szybki ruch czy pokazać dynamiczną scenę walki.

Zasada 180° w filmowaniu

Stosujmy zasadę 2 x fps kiedy jest to możliwe, ale nie bójmy się od niej odchodzić, jeśli jest to wynikiem świadomej decyzji. Przykładowo, gdy jesteśmy w ciemnym pomieszczeniu, nagrywamy w 50 fps i przy shutter speed 1/100 nasz obraz jest ciemny, możemy śmiało zwiększyć czas otwarcia migawki do 1/50 – obraz nadal będzie wyglądał naturalnie, a przy tym będzie dużo jaśniejszy.

Nigdy jednak nie schodźmy poniżej wartości klatkażu, ponieważ tak rozmytego obrazu nie uda nam się naprawić w postprodukcji.

Automatyczny shutter speed

Większość aparatów pozwala na wybór automatycznego dostosowania czasu otwarcia migawki. Zwykle przełączając się w tryb filmowania urządzenie wie, by w miarę możliwości zachować zasadę 180°, jednak w trudnych warunkach może dojść do sytuacji, w której aparat ustawi niewłaściwy shutter speed, chcąc uzyskać odpowiednią ekspozycję. Zdecydowanie lepiej pracować więc na ustawieniach manualnych, tak by w każdym momencie mieć pełną kontrolę nad tym parametrem.

Jaki czas otwarcia migawki do slow motion?

Zasadę 180° można też złamać przy filmowaniu slowmo. Nagrywając w 120 fps, zamiast shutter 1/240 możemy ustawić nawet 1/400, bo spowolniony obraz prezentuje się lepiej, gdy jest bardziej wyrazisty.

Do ustawienia shutter speed trzeba więc podejść z rozsądkiem. Jeśli trzymanie się tej złotej zasady ma sprawić, że będziemy mieli prześwietlony obraz mimo maksymalnego zamknięcia przysłony i najniższego ISO, lepiej złamać zasadę i zmniejszyć czas migawki do 1/200, 1/400 czy nawet 1/1000 w bardzo słoneczny dzień. Lepiej bowiem mieć materiał, któremu brakuje naturalnego rozmycia, ale który odzwierciedla rzeczywistość i kolory, a nie pokazuje tylko białą, prześwietloną plamę.