Przysłona w filmie – definicja. Jaką wartość przysłony ustawić?

Przysłona to kolejny obok ISO i czasu otwarcia migawki parametr, który wpływa na ekspozycję naszego filmu. Zrozumienie tego, czym jest i jak działa przysłona w aparacie sprawia problem wielu początkującym filmowcom. Dzisiaj przekażę ci wiedzę, dzięki której ja wreszcie nauczyłem się, jak właściwie korzystać z przysłony by uzyskać taki obraz, jakiego potrzebuję.

Czym jest przysłona w aparacie?

Przysłona jest jednym z elementów, które budują obiektyw. Odpowiada za to, jak duża ilość światła wpada do środka obiektywu i trafia na matrycę aparatu. Najprościej porównać działanie przysłony do ludzkiej źrenicy. W momencie, gdy wychodzimy w słoneczny dzień na zewnątrz, źrenica zwęża się, by chronić wzrok przed intensywnym światłem. Z kolei gdy wchodzimy do ciemnego pomieszczenia, źrenica rozszerza się, byśmy mogli zobaczyć, co znajduje się wokół nas, gdy wzrok przyzwyczai się do panującego tam półmroku.

Jak działa przysłona?

Przysłona składa się z metalowych listków, które nachodzą na siebie, regulując wielkość otworu, przez który światło wpada do środka. Wartość przysłony określa się za pomocą litery f połączonej z cyfrą, która odpowiada wartości przysłony. Na początku oznaczenia te mogą być dla ciebie niejasne, ponieważ im mniejsza wartość przysłony, tym więcej światła wpada do obiektywu, zaś im wyższa wartość przysłony, tym otwór wpuszczający światło jest mniejszy. Tak więc przysłona f1.8 oznacza szeroko otwartą przysłonę, podczas gdy f22 oznacza przysłonę praktycznie zamkniętą, z niewielkim otworem wpuszczającym światło na matrycę.

Każdy obiektyw opisany jest za pośrednictwem maksymalnej przysłony, czyli najniższej wartości przysłony, jaką pozwala uzyskać. Obiektywy f1.4, f1.8 czy f2.0 nazywane są jasnymi obiektywami, ponieważ pozwalają na wpuszczenie dużej ilości światła na materiał światłoczuły. Co ciekawe, maksymalna przysłona może być przedstawiona jako zakres, jeśli mamy do czynienia z obiektywami zmiennoogniskowymi, czyli takimi, które pozwalają optycznie przybliżać i oddalać obraz (pot. zoomować).

Przykładem obiektywu ze zmienną przysłoną maksymalną jest obiektyw standardowo dołączany do aparatu Sony A6300, czyli 16-50 mm f3.6-5.6. Dla ogniskowej 16 mm maksymalna przysłona wynosi f3.6, ale gdy przybliżymy obraz do ogniskowej 50 mm, wtedy maksymalna dostępna przysłona wyniesie już f5.6.

Jak niska wartość przysłony wpływa na obraz

Jasne obiektywy pozwalają na uzyskanie jasnego obrazu w słabo oświetlonych miejscach. Wartość przysłony wpływa również na głębię ostrości. Mała wartość przysłony (np. f1.4, f1.8) sprawia, że główny obiekt jest ostry, ale tło za nim jest całkowicie rozmyte. Pozwala to skupić uwagę widza na twarzy filmowanej osoby lub na konkretnej części ciała, np. źrenicy czy nawet pojedynczym włosie. Wysokie wartości przysłony (np. f20, f22) pozwalają utrzymać obiekt pierwszoplanowy oraz tło w ostrości, bez efektu rozmycia.

Trzeba uważać przy filmowaniu ruchomych obiektów z niską wartością przysłony, ponieważ autofocus może nie nadążać z ustawianiem ostrości. Warto wtedy zejść do f4, f5 tak by cały obiekt był ostry nawet podczas ruchu.

Kiedy stosować maksymalną przysłonę?

Wykorzystanie jasnych obiektywów do płynnej zmiany ostrości z jednego obiektu na drugi to pomysł na uzyskanie profesjonalnych, filmowych ujęć. Niska wartość przysłony daje też efekt bokeh, którego nie widzimy gołym okiem, dzięki czemu takie ujęcia uważane są za ciekawsze i bardziej artystyczne.

Jaka przysłona do krajobrazów?

Filmując krajobrazy i sceny miejskie, chcemy mieć pewność, że wszystkie obiekty znajdujące się w kadrze są ostre. W tym celu musimy ustawić wysoką wartość przysłony, rzędu f16 czy nawet więcej. W innym wypadku uzyskamy zbyt małą głębię ostrości i część kadru zostanie rozmyta, dając nieprofesjonalny efekt.

Jaka przysłona do detali?

Odwrotna sytuacja ma miejsce, gdy chcemy skupić się na drobnych detalach i wyeksponować je spośród otoczenia. Wtedy musimy uzyskać dużą głębię ostrości, tak by wyraźny był tylko pożądany przez nas element, a wszystko dokoła niego zostało całkowicie rozmyte. Osiągniemy ten cel, ustawiając jak najniższą wartość przysłony, np. f1.4.