Balans Bieli w aparacie – co to jest i jak ustawić temperaturę barwową, by uzyskać naturalne kolory?

Balans bieli sprawia wiele problemów początkującym filmowcom czy fotografom. Jeśli nagrałeś film aparatem i po odtworzeniu go na komputerze widzisz, że kolory widoczne na ekranie nie zgadzają się z tym, jak widziałeś daną scenę swoimi oczami, to znak że źle ustawiłeś balans bieli w aparacie. W tym artykule dowiesz się, jaka temperatura barwowa będzie właściwa w konkretnych warunkach oświetleniowych. Pomogę ci zrozumieć, jak ustawić balans bieli w aparacie, by twoje filmy zawsze miały ładną, naturalną kolorystykę.

Czym jest balans bieli?

Zacznijmy od tego, dlaczego w ogóle musimy ustawiać balans bieli? Przecież na co dzień nasze oczy same potrafią właściwie interpretować kolory – nie musimy zmieniać ustawień naszej soczewki i wybierać innej temperatury barwowej, gdy wychodzimy z pokoju oświetlanego żarówką na zewnątrz, gdzie będziemy mieli do czynienia ze światłem słonecznym o innej temperaturze barwowej.

Problem w tym, że aparaty fotograficzne nie są tak inteligentne, jak ludzkie oko. Żeby poprawnie rozpoznawać poszczególne kolory, aparat musi wiedzieć, z jakiego rodzaju światłem ma do czynienia. Jeśli chcesz tworzyć dobre filmy, musisz nauczyć się, jaka temperatura barwowa będzie odpowiednia do nagrywania w pochmurny dzień, a jaka do nagrywania przy świetle żarowym, a także umieć ocenić, jaka wartość temperatury z podanego zakresu będzie najwierniej odzwierciedlać kolory, porównując obraz widoczny na ekranie aparatu z tym, w jaki sposób dany kadr widzi ludzkie oko.

O co chodzi z tymi Kelwinami?

Mówiąc o balansie bieli, operujemy pojęciem temperatury barwowej, która wyrażana jest w Kelwinach. Za pomocą tej skali możemy opisać każde źródło światła – im niższe wartości, tym cieplejsza barwa światła, im wyższe wartości – tym zimniejsza barwa światła. Najprościej zrozumieć tę zależność, biorąc za przykład światło świeczki i światło po zachodzie słońca. Świeczka daje ogień, ogień kojarzy nam się z ciepłem, a więc żółte światło określamy mianem ciepłego światła. Z kolei świat po zachodzie słońca przyjmuje niebieskawy odcień, który może kojarzyć się z zimną wodą, a więc niebieskie światło określamy mianem zimnego światła.

Temperatura barwowa popularnych źródeł światła

Zamiast działać „na wyczucie”, czyli zmieniać balans bieli i patrzeć, czy uzyskany obraz jest podobny do tego, co widzi nasze oko, najprościej nauczyć się, jaką temperaturę barwową mają popularne źródła światła, z którymi będziesz spotykał się na co dzień przy tworzeniu filmów. Oto wartości, które każdy filmowiec powinien znać na pamięć:

• światło świecy: 1000-2000 K
• światło żarówki: 2500-3500 K
• wschód i zachód słońca: 3000-4000 K
• światło słoneczne w południe lub światło lampy błyskowej: 5200-6000 K
• światło słoneczne po południu przy bezchmurnym niebie: 6000-6500 K
• światło słoneczne w pochmurny dzień lub w zacienionym miejscu: 6500-8000 K
• światło słoneczne w bardzo pochmurny dzień lub po zachodzie słońca: 8000-10000 K

Każde źródło światła ma podany pewien zakres temperatury barwowej, ponieważ dokładną wartość należy dobrać, patrząc na to, czy ekran aparatu odzwierciedla kolory widoczne gołym okiem. Zakresy te jednak są bardzo pomocne, bo ewentualne niedoskonałości można skorygować w programie do edycji video. Skorygowanie balansu bieli o kilkaset stopni nie stanowi większego problemu, jednak gdy nagramy film w pełnym słońcu, ustawiając temperaturę barwową 10000 K, to niestety zmiana ustawień balansu bieli w postprodukcji, tak by obraz wyglądał naturalnie, nie będzie już możliwa.

Predefiniowane ustawienia balansu bieli w aparacie

Producenci aparatów, wychodząc naprzeciw potrzebom amatorów filmowania, przygotowali predefiniowane presety, które ułatwiają uzyskanie naturalnych kolorów. Wchodząc w ustawienia balansu bieli, możemy wybrać opcję przygotowaną z myślą o filmowaniu w pochmurny lub słoneczny dzień, w świetle żarówki, w cieniu i w kilku innych warunkach oświetleniowych.

Korzystanie z predefiniowanych ustawień balansu bieli jest pomocne, ale jeśli myślisz poważnie o produkcji video, powinieneś jak najszybciej nauczyć się samodzielnie dobierać właściwą temperaturę barwową. Dlaczego? Powód jest prosty. Predefiniowane ustawienia opierają się na sztywnej wartości, która w pochmurny dzień może wynosić np. 7000 K. Problem w tym, że poziom zachmurzenia nie zawsze jest taki sam. Czasem konieczne będzie wybranie wartości 7500 K czy 6500 K, na podstawie samodzielnej oceny tego, czy ekran aparatu odzwierciedla rzeczywiste kolory. Zmiana o te kilkaset stopni może znacznie poprawić kolorystykę obrazu, dlatego chcąc tworzyć filmy na najwyższym poziomie, nie można ograniczać się wyłącznie do korzystania z predefiniowanych ustawień.

W tym miejscu mam dla ciebie drobną radę. Nie bój się testować ustawień balansu bieli. Weź aparat do ręki, wybierz zakres temperatury odpowiedni dla oświetlenia, w którym się znajdujesz i nagraj kilka krótkich filmów, za każdym razem podnosząc temperaturę barwową o sto stopni. Zobacz, jak zmiana wartości wpływa na kolorystykę – w ten sposób szybko zrozumiesz, jak umiejętnie korzystać z balansu bieli i nauczysz się oceniać, czy wybrane przez ciebie ustawienia są poprawne.

Automatyczny balans bieli w filmie

Nie sposób przejść obojętnie obok automatycznego balansu bieli w aparacie. Funkcja ta sterowana jest przez algorytm, który albo wyłapuje najjaśniejszy punkt kadru i interpretuje ten kolor jako biel, albo dodatkowo ustala, jaki kolor dominuje w kadrze, by na tej podstawie znaleźć zafarb. Przykładowo, jeśli nagrywamy film w pomieszczeniu, w którym palą się świeczki, to światło o ciepłej barwie spowoduje, że obraz będzie miał zafarb czerwony.

Po co uczyć się, jaką temperaturę barwową ma dane źródło światła i czym jest zafarb, skoro aparat posiada funkcję automatycznego ustawienia balansu bieli? Czemu nie skorzystać z tej pomocy? Przede wszystkim dlatego, że nie jest to funkcja idealna. W prostych warunkach oświetleniowych aparat nie powinien mieć problemu z ustaleniem prawidłowej temperatury barwowej, ale jeśli filmujemy w miejscu, gdzie mamy kilka źródeł światła o różnej temperaturze barwowej (np. w pomieszczeniu oświetlonym żarówką o ciepłej barwie, do którego z okna wpada światło dzienne), to aparat najprawdopodobniej dobierze niewłaściwy balans bieli, przez co obraz będzie wyglądał amatorsko.

Kolejny problem, jaki niesie ze sobą korzystanie z automatycznego balansu bieli, to zmiana temperatury barwowej w trakcie nagrywania. W zależności od ustawień, aparat może zmieniać balans bieli nawet w trakcie nagrywania jednego ujęcia. Nawet, jeśli włączymy jednorazowe ustawienie balansu na początku nagrywania, to gdy zatrzymamy nagrywanie i włączymy je ponownie, przy kolejnym ujęciu, aparat zapewne dobierze nieco inny balans bieli. Przez to, gdy będziemy montować video, zestawienie tych ujęć obok siebie sprawi, że ludzkie oko szybko wyłapie, że coś tutaj nie gra – te same obiekty w poszczególnych ujęciach będą miały nieco inny odcień. Konieczna będzie wtedy korekcja balansu bieli w postprodukcji, co sprawi, że na montaż filmu poświęcimy znacznie więcej czasu, niż gdybyśmy zadbali o ręczne ustawienie prawidłowego balansu bieli już na etapie filmowania.

Jak zmienić balans bieli w programie do edycji filmów?

Stało się. Nagrałeś film, w którym zamiast naturalnego koloru skóry, twarz ma zimny, niebieskawy odcień lub odwrotnie – jest zbyt ciepła i wygląda, jakby filmowana osoba miała żółtaczkę. Teraz pora skorygować to w programie do edycji filmów. W Premiere Pro służy do tego efekt Lumetri Colors – po nałożeniu go na klip przechodzimy do zakładki Basic Color Correction i w polu Color Temperature przesuwamy suwak w prawo, by ocieplić kolorystykę lub w lewo, by ją ochłodzić.

W niektórych przypadkach konieczne będzie dodatkowo skorygowania zafarbu – przesunięcie suwaka na stronę zieleni lub czerwieni. Efekt ten pomoże naprawić balans bieli w przypadku, gdy wybrana temperatura barwowa nie odbiegała zbytnio od tej prawidłowej. Gdy jednak mocno „przestrzelimy” balans bieli, może to nie wystarczyć i wtedy jedynym ratunkiem będzie bardziej zaawansowana korekcja kolorów z użyciem krzywych i color wheels, ale to temat na zupełnie osobny film.

Dlaczego fotograf ma łatwiej, niż filmowiec?

Ustawienie balansu bieli w pracy filmowca ma większe znaczenie, niż w przypadku fotografa. Jest to związane z tym, że fotograf zapisuje zdjęcia w formacie RAW, dzięki czemu później ma dostęp do znacznie większej puli informacji na temat zarejestrowanego obrazu, niż filmowiec. Osoby zajmujące się robieniem zdjęć mogą w postprodukcji dowolnie zmieniać balans bieli, bez utraty jakości obrazu.

Niestety w przypadku filmu tak to nie działa – podczas nagrywania aparat w ciągu każdej sekundy musi zarejestrować 25, 50 czy nawet 120 zdjęć w przypadku slowmotion, dlatego zapis tak dużej ilości informacji, jak w przypadku pojedynczego zdjęcia w formacie RAW, byłby niemożliwy. Oczywiście lekka korekcja kolorów w filmie nadal jest możliwa, a nagrywanie w płaskim profilu S-log zwiększa ilość zapisanych informacji na temat obrazu, jednak filmowiec jest pod tym względem dużo bardziej ograniczony, dlatego powinien jeszcze przed rozpoczęciem nagrywania zadbać o ustawienie poprawnego balansu bieli.

Prawidłowy i zły balans bieli – przykłady

Nauka filmowania polega na popełnianiu błędów i wyciąganiu z nich wniosków. Żeby więc oszczędzić tobie tych wszystkich pomyłek, przygotowałem kilka przykładów pokazujących, jak wygląda prawidłowo, a jak źle ustawiony balans bieli wraz z informacją o tym, jaki dokładnie błąd został popełniony przy filmowaniu konkretnego ujęcia.

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego poradnika wiesz już, jak ustawić balans bieli w aparacie. Jeśli uważasz, że pomogłem ci zrozumieć ten temat i że będziesz w stanie wykorzystać te informacje w praktyce, to proszę zostaw komentarz. Jeśli chcesz kontynuować naukę filmowania, zasubskrybuj mój kanał. Dzięki za poświęcony czas!